Net zoals je niet zomaar een huis bouwt zonder tekening, zo heeft een heldere tekst ook een bouwplan nodig. Voordat je als een gek begint met typen, is het fijn om de structuur van je verhaal te bepalen. Wat komt waar te staan en waarom? We laten je zien hoe je in vier stappen een goede structuur bepaalt voor jouw tekst.

Weet je welke boodschap je wilt vertellen aan welke doelgroep? Dan kun je beginnen aan jouw tekst. In plaats van bovenaan je document te beginnen met typen en in één ruk door te schrijven tot de laatste punt, raden wij je aan om altijd éérst je structuur te bepalen. Heel even geduld dus nog!

Goede structuur: eerst denken, dan schrijven

Maak een bouwplan voor je tekst. Bedenk in welke volgorde je de informatie wilt vertellen, wat in welke alinea komt te staan en hoe je je tekst begint en afsluit. Fijn voor jezelf: dat geeft je houvast tijdens het schrijven. Maar nog fijner voor je lezers: die krijgen een goed opgebouwd verhaal voorgeschoteld.

Want lezers zijn lui. Echt. Ze willen het liefst aan de hand meegenomen worden door jouw verhaal. Al helemaal als je tekst lang is of over een lastig onderwerp gaat. Als ze zelf op zoek moeten gaan naar de rode draad, dan haken ze af. Geef ze dus houvast!

Met deze vier stappen maak je een stevig bouwplan voor je verhaal:

1. De kop-romp-staartstructuur

Je verhaal heeft een begin, midden en een eind nodig. Dat noemen we ook wel de kop-romp-staartstructuur. Met de kop en bijbehorend intro wek je de interesse van je lezers en laat je alvast zien wat ze in je verhaal kunnen verwachten. De romp van je verhaal beslaat het grootste gedeelte van je tekst. Hierin geef je in één of vaak meerdere alinea’s antwoord op je kernvraag. Je eindigt met de staart: het slot van je verhaal. Hierin blik je terug op wat je lezers nu geleerd hebben.

Tip: Voordat je begint met schrijven, bedenk je dus eerst een werktitel en voorlopig intro (mag je later natuurlijk nog veranderen!), wat de kern wordt van je verhaal en hoe je dat verhaal af gaat sluiten. Zo heeft je verhaal meteen een structuur gekregen, wat enorm helpt bij het uitwerken daarvan.

2. Verdeel je tekst over alinea’s

De allerbelangrijkste bouwstenen van je tekst zijn de alinea’s: een aantal zinnen die samen één gedeelte van je verhaal vertellen. Door je alinea’s goed in te delen kun je de structuur van je tekst duidelijk weergeven. Maar hoe doe je dat: je alinea goed indelen? Gebruik deze tips:

• De belangrijkste regel voor een goed gestructureerde tekst is dat je maar één onderwerp per alinea behandelt. Op die manier is je verhaal goed te volgen voor je lezers.  Zet je een volgende stap in je redenering? Begin dan een nieuwe alinea.
• Geef elke alinea een kernzin. Die zin geeft de essentie van een alinea weer. Meestal staat die zin vooraan in een alinea. De andere zinnen van die alinea gebruik je om je kernboodschap verder uit te werken.
• Maak alinea’s niet te lang: drie tot tien zinnen is genoeg!

Tip: Begrijp je het hele verhaal als je alleen de eerste regels van iedere alinea achter elkaar leest? Dan heb je goede kernzinnen gekozen! Komt er geen kloppend verhaal uit? Check dan nog eens of iedere alinea een goede kernzin heeft en of die wel vooraan in de alinea staat.

3. Gebruik signaalwoorden

Om structuur in je tekst te benadrukken en verbanden tussen elementen aan te geven, gebruik je signaal- en verbindingswoorden. Zo attendeer je de lezers op een bepaald verband.

Met ‘daarom’, ‘hierdoor’ of ‘omdat’ geef je bijvoorbeeld een oorzaak of reden aan. Gebruik je ‘maar’, ‘echter’ of ‘toch’, dan weet je lezer dat je een tegenstelling beschrijft. Met ‘allereerst’, ‘vervolgens’ en ‘ook’ geef je een opsomming aan en met ‘nadat’, ‘tijdens’ en ‘later’ een tijdsvolgorde. Na ‘dus’ volgt een conclusie en na ‘want’ een argument.

4. Laat structuur zien met de opmaak

De structuur van een verhaal kun je niet alleen duidelijk maken met de inhoud, maar ook met hoe je een tekst opmaakt. De titel en intro van een tekst maak je bijvoorbeeld vetgedrukt, zodat ze goed opvallen. Tussen de alinea’s gebruik je daarnaast witregels en vetgedrukte tussenkopjes om duidelijk te maken waar het volgende stukje tekst over gaat. Nog een handig voorbeeld: heb je een lange opsomming in je tekst? Zet het niet allemaal achter elkaar, maar gebruik bullet points. Lekker overzichtelijk voor je lezers!

Voorbeeld – zo kun je structureren

Nu kun je zelf aan de slag met structuur aanbrengen in je verhaal. Hoe groot of klein je tekst ook is, begin altijd met een bouwplan. Dat kan in je hoofd voor een klein tekstje, of nog beter: op papier of op je scherm. Zelf begin ik iedere tekst met een korte opzet in bullet points. Hiermee deel ik mijn tekst op in alinea’s en bepaal ik alvast de kernzin per alinea.

Hieronder zie je de opzet die ik maakte voor dit artikel:

• • INTRO: Waarom heb je structuur nodig?
    • Voordat je begint met typen: eerst je structuur bepalen
    • Want dat geeft jezelf houvast en fijn voor de lezer
    • Lezers zijn lui: je moet ze aan de hand nemen
  • ROMP: vier tips:
    • Kop-romp-staart indeling
      • Waarom die indeling?
    • Gebruik alinea’s
      • Alinea’s zijn belangrijk voor de structuur
        • Eén onderwerp per alinea
        • Gebruik kernzinnen
        • Maak alinea’s niet te lang
      • Tip: je moet het verhaal snappen als je alleen de eerste zinnen van een alinea leest
    • Gebruik signaalwoorden
      • Met signaalwoorden maak je duidelijk welk verband er is tussen de alinea’s
      • Voorbeelden van signaalwoorden
    • Opmaak van je tekst
      • Laat de structuur zien aan je lezers: neem ze aan de hand
      • Verschillende manieren om dat te doen:
        • Titel groter
        • Intro vetgedrukt
        • Tussenkopjes
        • Witregels tussen alinea’s
        • Opsommingen in bullet points
  • SLOT: hoe doe je dat in de praktijk?
    • Zo doe ik het
    • Voorbeeld van een opzet van een verhaal
    • Call to action: nieuwsbrief

Meer taaltips?

Vind je het leuk om vaker taaltips te lezen? Bijvoorbeeld over welke woorden je altijd kunt schrappen of hoe je een invalshoek kiest voor je verhaal? Schrijf je dan hieronder in voor onze nieuwsbrief of neem contact op!