Leenwoorden geven je tekst een bepaalde je-ne-sais-quoi. Maar als je deze uit het buitenland overgenomen woorden onnodig en overbodig gebruikt, lijkt het juist alsof je populair wilt doen, of duur. Weten welke leenwoorden een no go zijn en welke onze taal alleen maar upgraden? Deze copywriters zetten het voor je op een rijtje.  

Het Nederlands kent veel woorden die niet oorspronkelijk uit onze eigen taal komen: leenwoorden noemen we dat. Vroeger kwamen de meeste leenwoorden in onze taal uit het Latijn (datum, professor, museum) of Frans (cadeau, restaurant, croissant), maar inmiddels zijn ook veel Duitse (überhaupt, sowieso, bühne) en Engelse (hobby, computer, e-mail) woorden onze taal in geslopen.

Gebruik je het woord ambulance in plaats van ziekenauto? Niemand die daar raar van opkijkt. Maar als je het hebt over faits-divers in plaats van wetenswaardigheden of zelfs gewoon weetjes, gebruik je het waarschijnlijk stiekem om interessant te doen. Om te laten zien dat jij die woorden kent. Dan ligt het er zo dik bovenop dat het lezers opvalt.

Gebruik ze niet om jezelf slimmer te laten lijken. Vergezochte varianten wekken vaak alleen maar irritatie op. Kort gezegd: gebruik geen leenwoorden als je je tekst er alleen maar mee wilt opleuken. Maar als ze nu eenmaal het beste beschrijven wat je bedoelt, als ze echt iets toevoegen: ga je gang!

In de categorie ‘liever niet’

Waarom moeilijk doen als het ook makkelijk kan? Maak je tekst toegankelijker door te kiezen voor een ‘normaal’ Nederlands woord. Deze voorbeelden laten zien dat het niet fout, maar soms helemaal niet nodig is om een leenwoord te gebruiken.

Voor an sich, zoals in dit voorbeeld van Voetbal International, kun je ook prima op zich gebruiken.

Uit een column op Telegraaf.nl: een assumptie is natuurlijk gewoon een aanname.

Waarom zou AD niet gewoon bevlogen of geïnspireerd gebruiken, in plaats van begeisterd?

Copycat-gedrag bekt natuurlijk lekker internationaal, maar ons eigen kopieergedrag past hier ook prima!

NPO Radio 1 vindt Juventus ‘een tikje hautain’. Daarmee komen ze zelf wat hautain over. Of verwaand, zelfs ?

In de categorie ‘doe maar wel’

Wij vinden speech best oké, daar hoeft geen toespraak te staan. En email: please gebruik geen netpost of andere geforceerde vertalingen. Consultancy is een twijfelwoord. Ik kies liever voor advisering of advies. Maar in de branche is het een heel gebruikelijke term. En dus kan advisering juist weer geforceerd overkomen.

Documentaire bekt nu eenmaal beter dan ‘film over waargebeurde onderwerpen die niet nagespeeld is’. Abseilen en langlaufen zijn voorbeelden waar we eigenlijk geen ander woord voor hebben. Skilopen klinkt toch minder mensen bekend in de oren. Of deze: het mooie fingerspitzengefühl. Daar komen Nederlandse synoniemen alleen maar bij in de buurt. Net als de aha-erlebnis. Al zou je daar nog aha-ervaring van kunnen maken.

Helemaal ingeburgerd

En soms heb je het waarschijnlijk niet eens door dat je een leenwoord gebruikt. Dan zijn ze zo ingeburgerd, dat het ook écht geen probleem meer vormt. Veel woorden die we elke dag gebruiken, komen oorspronkelijk uit een andere taal. Embargo en tornado zijn Spaans, net als cacao en chocola. Netto en bruto, confetti en ballerina? Italiaans. Alchemie en algebra? Uit het Arabisch. Schaakmat: hetzelfde. Romeinse invloeden in onze taal vind je onder andere in villa, drama en fundament. Woorden als empathie, sympathie en stethoscoop komen uit de tijd van de Grieken. Het Franse succes is natuurlijk heel normaal geworden en vertelt nét iets anders dan synoniemen als geluk, bijval, voorspoed.

Taal in beweging

Leenwoorden ontstaan als er nog geen Nederlandse variant voor een woord is of als een vertaling krampachtig wordt. Denk aan sushi of computer. Dan is het mooie van taal juist dat het altijd in beweging is en er steeds meer nieuwe woorden bij komen. Er zijn stichtingen die dan coûte que coûte (ja, sorry, ik kon het niet laten) een vertaling willen forceren.

Wij vinden het te ver gaan om voor helikopter het woord wentelwiek te willen introduceren. En rekentuig in plaats van computer is ook een verloren zaak. ‘Ik download wel even een app’ is hartstikke duidelijk. Ga daar niet ‘Ik haal even deze toep binnen’ van maken (ja, echt..), want dan maak je het alleen maar lastig voor de lezer.

Nog even meelachen? Wij vinden een opbrandsyndroom namelijk een hele ongemakkelijke benaming (en twijfelen of syndroom dan niet ook als leenwoord telt). Zo strikt op de oude taal zitten? Je zou er bijna een burn-out van krijgen.

Wij zijn het helemaal eens met Vlaamse columniste Ann de Craemer:

‘…terwijl spreektaal lééft en een spons is die voortdurend woorden opneemt – maar ook afstoot. Een taal kan je niet in quarantaine plaatsen. Taal ademt, en wie zich daartegen verzet, heeft van de schoonheid van taal niets begrepen.’

Meer taaltips?

Neem gerust contact met ons op of schrijf je in voor inspiratie via onze nieuwsbrief!