Geen hij, zij, zijn of haar, maar die, diens, hen of hun. Sinds begin juni heeft persbureau ANP het gebruik van genderneutrale voornaamwoorden ingevoerd. Hoofdredacteur Freek Staps laat aan verschillende media weten dat het persbureau “meegaat in maatschappelijke ontwikkelingen”. Maar welk voornaamwoord is nou de beste optie? Letterdesk zocht het voor je uit.

Schrijver Marieke Lucas Rijneveld, muzikant en presentator Raven van Dorst en popsterren Demi Lovato en Sam Smith: steeds meer beroemdheden geven aan zich te identificeren als non-binair persoon. Iemand die non-binair is, vindt zichzelf niet passen in de binaire hokjes man of vrouw. Dat betekent dat er in de Nederlandse taal ook andere voornaamwoorden moeten zijn om deze non-binaire mensen aan te duiden. Dat past bij de opkomst van inclusiviteit in taalgebruik en genderneutraal schrijven.

Een voorbeeld hiervan is de gemeente Amsterdam, die het sinds 2017 heeft over ‘beste Amsterdammers’ in plaats van ‘geachte heer/mevrouw’. Een bekender voorbeeld is misschien wel de NS, die niet meer omroept met ‘dames en heren’ maar met ‘beste reizgers’.

Het belang van inclusief taalgebruik

Ook wij hebben het al eerder gehad over inclusief schrijven en genderneutrale voornaamwoorden. De opmars van inclusiviteit in taal – maar ook in beeld – is namelijk niet zonder reden. Want de beelden die je ziet en de taal die je leest, vormen het perspectief waarmee jij naar de wereld kijkt. Daarom is het zo belangrijk dat iedereen zich gehoord voelt, in taal én in beeld.

Voor je zakelijke communicatie wil je natuurlijk ook zo inclusief mogelijk zijn. Want alleen dan bereik je ook écht iedereen en kun je ervoor zorgen dat iedereen erbij hoort. Zorg dus dat je mensen op de goede manier aanspreekt! Niet alleen uit principe, maar jonge consumenten vragen zelfs erom. Generatie Z vindt inclusiviteit bij bedrijven simpelweg een belangrijk thema. Doen dus!

Welke genderneutrale voornaamwoorden zijn er?

Inclusief taalgebruik is dus belangrijk en ‘hij’ of ‘zij’ werken niet voor non-binaire mensen. Maar wat werkt dan wel? In het Engels gebruik je vaak ‘they’ en ‘them’. Niet zo gek, want in het Engels gebruiken ze al lang het voornaamwoord ‘they’ om een algemeen persoon – los van gender of geslacht – aan te wijzen.

In de Nederlandse taal is er geen een-op-eenkopie van ‘they’. Het dichtste in de buurt komt ‘hen’ (met ‘hen’ en ‘hun’ als vervoegingen). In een Nederlandse zin wordt dat dus:

‘Hen heeft net hun jas uitgedaan, dus je mag hen wel binnenlaten’.

Dit is dan ook het voornaamwoord dat het vaakst voorbijkomt in Nederlandse media als er over non-binaire personen wordt gesproken. Non-binaire personen gaven in 2016 in een enquête van Transgender Netwerk Nederland (TNN) ook aan een voorkeur te hebben voor ‘hen/hen/hun’.

De TNN stelde een top 3 samen van voornaamwoorden die hun achterban het meest geschikt vond. Naast ‘hen/hen/hun’ bestond deze top drie ook uit de opties ‘die/die/diens’ en ‘dee/dem/dijr’. Hoewel die laatste nauwelijks is terug te vinden in een online zoekopdracht, is de eerste ook een optie in het aangepaste stijlboek van ANP. Om de eerdergenoemde zin weer als voorbeeld te nemen, wordt dat:

‘Die heeft net diens jas uitgedaan, dus je mag die wel binnenlaten’.

Hoe maak je de juiste keuze?

Welke genderneutrale voornaamwoorden moet jij nou aanhouden als je schrijft over een non-binair persoon? Wij zetten een aantal opties voor je op een rijtje.

1. Vraag het gewoon

De eerste (en beste) optie is het aan de persoon vragen over wie je schrijft. Vaak heeft deze persoon zelf al een duidelijke voorkeur voor welk voornaamwoord gebruikt kan worden. Voel je niet bezwaard om het te vragen, want veel non-binaire mensen zullen het juist waarderen als jij hen wil aanspreken met hun gewenste voornaamwoorden!

2. Gebruik Google

De tweede optie is googelen wat voor voornaamwoord eerder werd gebruikt om diegene aan te duiden. Dit werkt natuurlijk alleen bij beroemdheden, mensen die eerder in het nieuws zijn geweest of zelf online open zijn over hun gender en voornaamwoorden. Wel zijn er steeds meer mensen – vooral jongeren – die in hun socialmediaprofiel aangeven welke voornaamwoorden je kunt gebruiken om hen aan te spreken. Check dus ook even hun Instagram of Twitter!

3. Zelf kiezen

Dan de derde optie. Omdat vragen of googelen vaak niet mogelijk  is en omdat je misschien over een non-binair persoon in het algemeen schrijft, ligt de keuze helemaal bij jou.

Misschien had je gehoopt aan het einde van deze blog antwoord te krijgen op de vraag welk voornaamwoord de beste keus is. Helaas moeten wij je teleurstellen. Er is nog geen eenduidig antwoord. Een commissie van Genootschap Onze Taal buigt zich al over genderbewust taalgebruik, maar heeft nog geen advies uitgebracht. Tot die tijd mag jij zelf bepalen welk voornaamwoord je het liefst gebruikt!

Er zijn meerdere opties en de meeste daarvan zijn niet fout. Het belangrijkste is dat je in gedachten neemt dat non-binaire mensen ook met genderneutrale voornaamwoorden willen worden aangesproken. Zo laat je zien dat je inclusief taalgebruik serieus neemt!

Meer schrijftips?

Wil je elke week schrijftips in je inbox? Zodat jij de beste teksten schrijft die je kunt?